Mersin Üniversitesi (MEÜ) Su Ürünleri Fakültesince, Mersin Körfezi’nde nesli kritik derecede tükenme noktasına gelmiş kum köpek balıklarının (Carcharhinus plumbeus) hem koruma altına alınması, hem de turizme kazandırılması amacıyla proje yürütülüyor. Proje kapsamında kum köpekbalıklarının tespitine yönelik çalışmalar sürerken, korunması ve koruma sahasının ekoturizme kazandırılması hedefleniyor.
Mersin Körfezi’nde 25 yılı aşkın süredir biyolojik çeşitlilik çalışan MEÜ Su Ürünleri Fakültesinden Prof. Dr. Deniz Ayas, özellikle Mersin Üniversitesi’nin, kent üniversitesi olarak biyolojik envanterin çıkartılmasına yönelik Mersin Körfezi’nde yoğun bir faaliyeti olduğunu söyledi. Son dönemde de köpek balıkları üzerine çalışma yürüttüklerini ifade eden Ayas, "Hem ülkemizde hem dünyada, hem Akdeniz baseninde nesli kritik derecede tükenme noktasına gelen köpek balıklarıyla ilgili çalışmalar yürütüyoruz. Bu çalışmaların temelinde özellikle kum köpek balıkları için Mersin Körfezi’nin önemli bir üreme alanı olduğunu, daha önceki yaptığımız çalışmalarda tespit ettik. Bu tespitlerimiz noktasında bir TÜBİTAK projesi oluşturduk. Proje kapsamında sualtı görsel teknikler yardımıyla kum köpekbalıklarının hangi bölgelerde doğum yaptıklarını, hangi bölgelerde toplandıklarını, hangi bölgeleri yavru bakım alanı olarak kullandıklarına dair detaylı tespitler yaparak, Mersin Körfezi’nin kum köpek balıkları için dünya çapında önemli bir üreme merkezi konumunda olup olmadığını ortaya çıkartacağız. Tespitlerimize göre; kum köpek balıkları burada yavruluyorlar, yavruları burada büyüyor. Ayrıca belli bir boya geldikten sonra aile bireyleri gibi diğer denizleri göç ediyorlar" dedi.
Projenin hedefinde nesli kritik derecede tükenme noktasına gelmiş, ciddi anlamda koruma altında olması gereken türlerden kum köpekbalıklarının yer aldığını vurgulayan Ayas, "Bu bölgenin kum köpek balıkları için kritik önemini ortaya koyduğumuzda, buranın deniz koruma alanı olarak ilan edilmesi temelli bir proje çalışması olacak" diye konuştu.
"Çok sayıda dişi bireyin bu bölgede toplandığını tespit ettik"
Köpek balıklarının turistler tarafından da ilgi çeken balık türleri olduğuna işaret eden Ayas, şöyle devam etti: "Özellikle köpek balıklarının yoğun olduğu noktalarda dalış turizmi ağırlıklı ekoturizm faaliyetleri tüm dünyada gerçekleştiriliyor. Bu çalışmanın sonucunda, kum köpek balıklarının toplanma alanlarının belirlenmesiyle biz bu faaliyetlerin yani buradaki popülasyonun aslında ekoturizm amaçlı dalış faaliyetleri için organize edilebileceğini değerlendiriyoruz. Özellikle Kızıldeniz bölgesi resif köpek balıkları için çok önemli dalış noktaları olarak öne çıkıyor. Ama kum köpek balıkları için yüzlerce bireyinin toplandığı dünya üzerinde çok az nokta var. Bunlardan birinin de Mersin Körfezi olduğunu düşünüyoruz. Daha önceki tespitlerimize göre, ’Carcharhinus plumbeus’ dediğimiz kum köpek balıklarından bir türe ait çok sayıda yeni doğan bireyin bu bölgede bulunduğunu, yavrulamak amacıyla çok sayıda dişi bireyin bu bölgede toplandığını tespit ettik. Özellikle yaz döneminde dişi grupların burada yavrulamalarını gerçekleştirdiğini söyleyebiliriz."
Dalış turizminin ciddi bir ekonomi oluşturduğuna işaret eden Ayas, "Mersin de kum köpekbalıkları için böyle bir merkez olabilir. Çalışmalarımız sonucunda gerek dalış turizmi, gerekse kum köpekbalıklarının toplandıkları yerlerde uzmanlar tarafından indirilecek demir kafeslerle insanlara gösterilmesi sağlanabilir" dedi.
"Akdeniz ekosisteminde kritik rolleri var"
Korunması ve ekoturizme kazandırılması için çalışmalar yürütülen kum köpekbalıklarına yönelik tehditlerin de sürdüğünü vurgulayan Ayas, "Köpek balıkları çok önemli fonksiyonel rolleri olan, özellikle regülasyon görevi olan ve diğer türleri regüle eden türlerdir. O anlamıyla da Akdeniz ekosisteminde kritik rolleri var. Ve bu bölgede yaşayan köpek balıkları için en büyük tehditlerden birinin de aşırı avcılık faaliyet olduğunu görüyoruz. Özellikle Mersin’in doğu kesiminde yoğun şekilde parakete ve uzatma ağlarında bireylerin çıktığını görüyoruz. Bu anlamda da nesli kritik derecede tükenme noktasına gelmiş kum köpek balıklarının, bu bölgede korunması ya da bu bölgenin koruma alanı ilan edilmesi bu türün geleceği açısından önem arz ediyor" diye konuştu.